ಡಾ.ರವೀಶ್ ಬಿ.ಎನ್.
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಾದಕ ವ್ಯಸನವು ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವುದು ಕಳವಳಕಾರಿ ಸಂಗತಿಯಾಗಿದ್ದು, ನಗರ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಜನರ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ. ಮಾದಕ ವ್ಯಸನವು ಕೇವಲ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಯಲ್ಲ; ಇದು ಕುಟುಂಬಗಳು ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯಗಳ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿದೆ. ಮಾದಕ ದ್ರವ್ಯ ಸೇವನೆಯ ಅಪಾಯಗಳು, ಲಭ್ಯವಿರುವ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಹಾಯವನ್ನು ಹೇಗೆ ಪಡೆಯುವುದು ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು ಬಹಳ ಮುಖ್ಯ. ನವದೆಹಲಿಯ ಅಖಿಲ ಭಾರತ ವೈದ್ಯಕೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಸಂಸ್ಥೆ, ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ಸಬಲೀಕರಣ ಸಚಿವಾಲಯದ ೨೦೧೯ರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ೧೬ ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಜನರು ಮದ್ಯಪಾನ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ, ಸುಮಾರು ೫.೭ ಕೋಟಿ ಜನರಿಗೆ ಮದ್ಯಪಾನದ ಅವಲಂಬನೆಗೆ ಸಹಾಯದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಸುಮಾರು ೨.೬ ಕೋಟಿ ಜನರು ಗಾಂಜಾ ಮತ್ತು ಒಪಿಯಾಯ್ಡ್ ಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ, ಹೆರಾಯಿನ್ ಮತ್ತು ಔಷಧಿಯ ಒಪಿಯಾಯ್ಗಳು ಪ್ರಮುಖ ಕೊಡುಗೆದಾರರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಪಂಜಾಬ್, ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಮತ್ತು ಈಶಾನ್ಯ ರಾಜ್ಯಗಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹರಡುವಿಕೆಯನ್ನು ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ವರದಿ ಮಾಡಿವೆ. ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯು ಎಲ್ಲಾ ವಯಸ್ಸಿನ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಿಸಿದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಯುವಕರು ಮತ್ತು ಹದಿಹರೆಯದವರಲ್ಲಿ ಆತಂಕಕಾರಿ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಏರಿಕೆಯೂ ಸೇರಿದೆ.
ಮಾದಕ ವಸ್ತುಗಳ ದುರುಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಹಲವು ಕಾರಣಗಳು:
* ಮಾನಸಿಕ ಕಾರಣಗಳು: ಒತ್ತಡ ನಿವಾರಣೆ ಅಥವಾ ಆಘಾತ, ಆತಂಕ, ಖಿನ್ನತೆಯನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸುವುದು, ಗೆಳೆಯರ ಒತ್ತಡ ಅಥವಾ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವ ಬಯಕೆ, ಕುತೂಹಲ ಮತ್ತು ಪ್ರಯೋಗ(ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಯುವಕರಲ್ಲಿ), ಕಡಿಮೆ ಸ್ವಾಭಿಮಾನ ಅಥವಾ ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಯಾತನೆ ಈ ಅಂಶಗಳು ಮಾದಕ ವಸ್ತುಗಳ ವ್ಯಸನಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುವರಲ್ಲಿ ಇರುವ ಮಾನಸಿಕ ಕಾರಣಗಳಾಗಿವೆ
* ಜೈವಿಕ ಕಾರಣಗಳು: ಆನುವಂಶಿಕ ಪ್ರವೃತಿ, ಕಡುಬಯಕೆ ಮತ್ತು ಅವಲಂಬನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ಮೆದುಳಿನ ರಸಾಯನ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಬದಲಾವಣೆಗಳು, ಮಾನಸಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆಗಳು ದುರ್ಬಲತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತವೆ
* ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಅಂಶಗಳು: ಮಾದಕ ವಸ್ತುಗಳ ಬಳಕೆಯ ಕುಟುಂಬ, ಪೋಷಕರ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯ ಕೊರತೆ, ಔಷಧಿಗಳ ಸುಲಭ ಲಭ್ಯತೆ, ನಿರುದ್ಯೋಗ, ಬಡತನ ಅಥವಾ ನಿರಾಶ್ರಿತತೆ, ಮಾಧ್ಯಮ ಪ್ರಭಾವ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕ ತಿಕ ಸ್ವೀಕಾರ
ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿ ಕೊಳ್ಳುವ ಔಷಧಿಗಳ ವಿಧಗಳು:
* ಮಾದಕ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಅವುಗಳ ಪರಿಣಾಮ ಅಥವಾ ಕಾನೂನು ಸ್ಥಿತಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವರ್ಗೀಕರಿಸಬಹುದು
* ಖಿನ್ನತೆ ನಿವಾರಕಗಳು (ಮೆದುಳಿನ ಕಾರ್ಯ ನಿಧಾನ): ಮದ್ಯ,
* ಬೆಂಜೊಡಿಯಜೆಪೈನ್ಗಳು (ಉದಾ., ವ್ಯಾಲಿಯಮ್, ಕ್ಸಾನಾಕ್ಸ್), ಬಾರ್ಬಿಟ್ಯುರೇಟ್ಗಳು
* ಉತ್ತೇಜಕಗಳು (ಮೆದುಳಿನ ಕಾರ್ಯ ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತವೆ): ಕೊಕೇನ್, ಆಂಫೆಟಮೈನ್ಗಳು (ಉದಾ: ಅಡ್ಡೆರಾಲ್, ಮೆಥಾಂಫೆಟಮೈನ್), ಮೀಥೈಲೆನೆಡಿಯಾಕ್ಸಿಮೆಥಾಂಫೆಟಮೈನ್ (ಎಂಡಿಎಂಎ) ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಎಕ್ಸ್ಟಸಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಿಕೋಟಿನ್, ಕೆಫೀನ್ (ದುರುಪಯೋಗವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ).
* ಭ್ರಮೆ ನಿವಾರಕಗಳು (ಗ್ರಹಿಕೆಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವುದು): ಎಲ್ಎಸ್ಡಿ (ಲೈಸರ್ಜಿಕ್ ಆಮ್ಲ ಡೈಥೈಲಮೈಡ್), ಸೈಲೋಸಿಬಿನ್ (ಮ್ಯಾಜಿಕ್ ಅಣಬೆಗಳು), ಪಿಎಸ್ಪಿ (ಫೀನೈಲ್ ಸೈಕ್ಲೋಹೆಕ್ಸಿಲ್ ಪೈಪೆರಿಡಿನ್)
* ಓಪಿಯಾಯ್ಡ್ಗಳು/ ಮಾದಕ ವಸ್ತುಗಳು (ನೋವು ನಿವಾರಣೆ, ಹೆಚ್ಚಿನ ವ್ಯಸನದ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ): ಹೆರಾಯಿನ್, ಪ್ರಿಸ್ಕ್ರಿಪ್ಷನ್ ಒಪಿಯಾಯ್ಡ್ಗಳು (ಮಾರ್ಫಿನ್, ಆಕ್ಸಿಕೊಡೋನ್, ಫೆಂಟನಿಲ್)
* ಗಾಂಜಾ: ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಮನರಂಜನೆ ಅಥವಾ ಔಷಧಿಯ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮಾನಸಿಕ ಅವಲಂಬನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು
* ಇನ್ಹಲೇಂಟ್ಗಳು: ಅಂಟು, ಬಣ್ಣ ತೆಳುಗೊಳಿಸುವ ವಸ್ತುಗಳು, ನೈಟ್ರಸ್ ಆಕ್ಸೈಡ್ – ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಹದಿಹರೆಯದವರು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ
ಮಾದಕ ವಸ್ತುಗಳ ದುರುಪಯೋಗದ ಚಿಕಿತ್ಸೆ
* ನಿರ್ವಿಶೀಕರಣ: ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಔಷಧ ಗಳಿಂದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯ ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವಿಕೆ. ಇದು ದೇಹವು ಮಾದಕ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗಲು ಮತ್ತು ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಚೇತರಿಕೆಯ ಮೊದಲ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿದೆ. ಎರಡನೆಯದಾಗಿ ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಸರಾಗಗೊಳಿಸುವ ಔಷಧಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರಬಹುದು
* ಔಷಧ-ಸಹಾಯದ ಚಿಕಿತ್ಸೆ (ಎಂಎಟಿ): ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಒಪಿಯಾಡ್ ಮತ್ತು ಆಲ್ಕೋಹಾಲ್ ಅವಲಂಬನೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ: ಮೆಥಡೋನ್, ಬುಪ್ರೆನಾರ್ಫಿನ್, ನಾಲ್ಟ್ರೆಕ್ಸೋನ್
* ಕೆಲವು ಔಷಧಿಗಳು ಹಂಬಲ ಮತ್ತು ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಚೇತರಿಕೆಯತ್ತ ಗಮನಹರಿಸುವುದು ಸುಲಭವಾಗುತ್ತದೆ
* ಸೈಕೋಥೆರಪಿ ಮತ್ತು ಕೌನ್ಸೆಲಿಂಗ್: ಅರಿವಿನ ವರ್ತನೆಯ ಚಿಕಿತ್ಸೆ (ಸಿಬಿಟಿ)- ಮಾದಕ ವಸ್ತುಗಳ ಬಳಕೆಯ ನಡವಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಪ್ರೇರಕ ಸಂದರ್ಶನ-ವೈಯಕ್ತಿಕ ಪ್ರೇರಣೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಕುಟುಂಬ ಚಿಕಿತ್ಸೆ-ಕುಟುಂಬ ಸಂಬಂಧಿತ ಕಾರಣಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುತ್ತದೆ
* ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಮಾಲೋಚನೆ ಮತ್ತು ಗುಂಪು ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಳು, ವ್ಯಸನದ ಮಾನಸಿಕ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು, ನಿಭಾಯಿಸುವ ಕೌಶಲಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಮತ್ತು ಅವರ ಮಾದಕ ವಸ್ತುಗಳ ಬಳಕೆಯ ಮೂಲಕಾರಣಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತವೆ
* ಪುನರ್ವಸತಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು: ಒಳರೋಗಿ (ವಸತಿ)-ರಚನಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ. ಹೊರರೋಗಿ-ಸೌಮ್ಯದಿಂದ ಮಧ್ಯಮ ಪ್ರಕರಣಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವುದು
* ಬೆಂಬಲ ಗುಂಪುಗಳು: ಮಾದಕ ವಸ್ತುಗಳ ಅನಾಮಧೇಯ (ಎನ್ಎ), ಮದ್ಯ ವ್ಯಸನಿ ಅನಾಮಧೇಯ (ಎಎ), ಗೆಳೆಯರ ಬೆಂಬಲ ಜಾಲಗಳು
* ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ವೃತ್ತಿಪರ ಬೆಂಬಲ: ಶಿಕ್ಷಣ, ಉದ್ಯೋಗ ತರಬೇತಿ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮರುಸಂಘಟನೆ. ವಸತಿ ನೆರವು
* ಬಲವಾದ ಬೆಂಬಲ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವುದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ. ಇದರಲ್ಲಿ ಬೆಂಬಲ ಗುಂಪುಗಳು, ಕುಟುಂಬದ ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿರಬಹುದು, ಅದು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಸಂಯೋಜನೆಗೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಅವರ ಚೇತರಿಕೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ
ಈ ಸಮಗ್ರ ಚೌಕಟ್ಟಿನ ಮೂಲಕ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯನ್ನು ಸಮೀಪಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಮಾದಕ ವ್ಯಸನದಿಂದ ಹೋರಾಡುತ್ತಿರುವವರ ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ನಾವು ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಪರಿಹರಿಸಬಹುದು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಅವರು ಆರೋಗ್ಯಕರ, ಹೆಚ್ಚು ತೃಪ್ತಿಕರ ಜೀವನವನ್ನು ನಡೆಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಬಹುದು. ಈ ಘಟಕಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸುವುದರಿಂದ ನಮ್ಮ ಸಮುದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ತಡೆಗಟ್ಟುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಚೇತರಿಕೆಯ ಕುರಿತು ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಸಂಭಾಷಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸಬಹುದು.
(ಲೇಖಕರು, ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರು ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು, ಮನೋವೈದ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಭಾಗ, ಮೈಸೂರು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜು ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆ, ಮೈಸೂರು)
